Inhoud

In dit vak worden de beginselen met inbegrip van de bronnen van het recht gedoceerd. Het vormt de eerste grondige kennismaking met de techniciteit van het positieve recht, met vanzelfsprekend aandacht voor de waarden die aan het recht ten grondslag liggen. Het recht wordt benaderd vanuit een dubbele invalshoek: als een systeem van gedragsnormen (objectief recht) en als een geheel van subjectieve rechten die een rechtssubject aan dat normenapparaat ontleent.

In het eerste deel staan de bronnen van het objectieve recht (wetgeving, rechtspraak (en rechtsvinding), rechtsleer, gewoonte, billijkheid en algemene rechtsbeginselen) alsook de onderlinge samenhang en hiërarchie van de normen centraal (primaat van de hogere norm, werking van de wet in tijd, primaat van de bijzondere wet). Als zodanig legt het eerste deel de basis voor alle publiekrechtelijke vakken in het curriculum.

Kalender

Afdeling I: Wat is het recht?
• Definitie (objectief) recht: wat onderscheidt recht van andere regels
• Verschillende wijzen waarop het recht een verbintenis afdwingt
• Begrippen inzake objectief recht: positief recht - gemeen recht - uitzonderingsrecht - formeel & materieel recht
• Begrippen inzake objectief recht: aanvullend recht - dwingend recht - recht van (internationaal privaatrechtelijke) openbare orde met aandacht voor de maatschappelijke context voor de toename van het dwingend recht
• Indeling van het recht in rechtstakken: a) structuurbegrippen privaat recht- en publiekrecht: met aandacht voor de tendensen van vermaatschappelijking van het recht en nieuwe tendensen zoals publiek-private samenwerking;  b) verdere onderverdeling van het privaat en publiekrecht
• Functies van het recht met inleiding tot de voornaamste klassieke auteurs hieromtrent  

Afdeling II: Fundamentele kenmerken van het Belgisch Staatsbestel  
• De rechtsstaat
• De scheiding der machten
• De soevereiniteit der natie
• De erfelijke parlementaire monarchie
• De federale staat  

Afdeling III: Wet als bron van recht
• Materiële en formele federale wetgeving
• Federale wetgeving (totstandkomingsprocedure - soorten federale wetgeving)
• Gemeenschaps- en gewestwetgeving (federatie & confederatie - historiek van de Belgische staatshervorming - aspecten van bevoegdheidsverdeling en institutionele structuur)
• Internationaal recht (verdragsrecht (directe toepasselijkheid & rechtstreekse werking); secundaire normen (richtlijnen, verordening, beschikking); situering van de internationale rechtsorde t.o.v. de nationale rechtsorde)
• Hiërarchie der normen & rechtsbescherming t.o.v. de overheid
• Toepassing van de wet in de tijd en in de ruimte (met inbegrip van het rechtszekerheidsbeginsel)

Afdeling IV: Andere rechtsbronnen?

INTERMEZZO: PROEFEXAMEN

Studiemateriaal

VERPLICHT

• DEMARSIN, B. en TILLEMAN, B., Blokwijzer Inleiding tot de rechtswetenschap deel 1 en deel 2, Leuven, Uitgeverij Acco, 2023.
• VRG-codex 2023-2024, VRG, Kluwer.

AANBEVOLEN

• Digitaal studiemateriaal (slides) wordt aan de studenten via het digitale leerplatform TOLEDO ter beschikking gesteld.
• DIRIX, E., LIERMAN, S. en TILLEMAN, B., De Valks Juridisch woordenboek, Mortsel, Intersentia, 2020.
• De Belgische kwaliteitspers alsook de juristenkrant zijn aanbevolen literatuur voor elke rechtenstudent.

Toelichting onderwijstaal

De onderwijstaal is Nederlands. Een belangstelling voor en zekere kennis van andere talen, inzonderheid het Frans, strekt evenwel tot voordeel.

Toelichting werkvorm

Het vak wordt gedoceerd aan de hand van hoorcolleges waarin de student vertrouwd wordt gemaakt met de techniciteit van het Belgische positieve recht, maximaal gebruik makend van voorbeelden en conflictcasussen. Zo wordt gestreefd naar een heldere en levendige voorstelling van de structuur, werking en inhoud van het Belgisch positieve recht, met nadruk op het aanleren van het begrippenapparaat, de beginselen (met inbegrip van de bronnen van het recht) en de methode van de rechtswetenschap. Binnen het kader van de hoorcolleges worden interactie en participatie maximaal nagestreefd.
Om de student bij te staan in zijn leerproces worden monitoraatssessies ingericht. Tevens wordt er een proefexamen georganiseerd. Hoewel deelname hieraan niet verplicht is, leert de ervaring dat zij buitengewoon nuttig zijn, zodat de studenten daartoe onverkort worden aangemoedigd.
Aldus wordt de student actief getraind in de juridische redeneertechniek, doordat hij de in cursus gedoceerde theoretische grondbeginselen praktisch moet kunnen toepassen via het oplossen van casussen, waarop zowel de hoorcolleges als de monitoraten actief de nadruk leggen..

Komt ook voor in andere opleidingsonderdelen

• C02B2B : Inleiding tot de rechtswetenschap

Inhoud

In dit vak worden de beginselen met inbegrip van de bronnen van het recht gedoceerd. Het vormt de eerste grondige kennismaking met de techniciteit van het positieve recht, met vanzelfsprekend aandacht voor de waarden die aan het recht ten grondslag liggen.
Het recht wordt benaderd vanuit een dubbele invalshoek: als een systeem van gedragsnormen (objectief recht) en als een geheel van subjectieve rechten die een rechtssubject aan dat normenapparaat ontleent.

In het tweede deel (m.b.t. de subjectieve rechten) worden een aantal fundamentele privaatrechtelijke beginselen en begrippen uiteengezet (e.g. rechtssubjecten, rechtsobjecten, rechtsfeiten, rechtshandelingen, rechtssancties…),  die de nodige basis moeten verschaffen voor het vak verbintenissenrecht en de meer gespecialiseerde cursussen.

Kalender

Afdeling V: Rechtssubjecten, rechtsobjecten, rechtsfeiten en rechtshandelingen
• De notie subjectief recht en de beperkingen op de uitoefening van het subjectief recht (rechtsmisbruik)
• Rechtssubject: natuurlijke personen & rechtspersonen
• Rechtsobjecten (onderscheid inzake diverse soorten goederen en rechten (o.m. zakelijk recht, persoonlijk recht, intellectuele rechten, persoonlijkheidsrechten)
• Rechtsfeit en rechtshandeling (begrip - constitutieve bestanddelen en basisonderscheiden
• Algemene beginselen van bewijsrecht
• Wettelijke en conventionele vertegenwoordiging

Afdeling VI: Bewijsrecht

Afdeling VII: Vertegenwoordiging

RESPONSIECOLLEGE

Studiemateriaal

VERPLICHT

• DEMARSIN, B. en TILLEMAN, B., Blokwijzer Inleiding tot de rechtswetenschap deel 1 en deel 2, Leuven, Uitgeverij Acco, 2023.
• VRG-codex 2023-2024, VRG, Kluwer.

AANBEVOLEN

• Digitaal studiemateriaal (slides) wordt aan de studenten via het digitale leerplatform TOLEDO ter beschikking gesteld.
• DIRIX, E., LIERMAN, S. en TILLEMAN, B., De Valks Juridisch woordenboek, Mortsel, Intersentia, 2020.
• De Belgische kwaliteitspers alsook de juristenkrant zijn aanbevolen literatuur voor elke rechtenstudent.

Toelichting onderwijstaal

De onderwijstaal is Nederlands. Een belangstelling voor en zekere kennis van andere talen, inzonderheid het Frans, strekt evenwel tot voordeel.

Toelichting werkvorm

Het vak wordt gedoceerd aan de hand van hoorcolleges waarin de student vertrouwd wordt gemaakt met de techniciteit van het Belgische positieve recht, maximaal gebruik makend van voorbeelden en conflictcasussen. Zo wordt gestreefd naar een heldere en levendige voorstelling van de structuur, werking en inhoud van het Belgisch positieve recht, met nadruk op het aanleren van het begrippenapparaat, de beginselen (met inbegrip van de bronnen van het recht) en de methode van de rechtswetenschap. Binnen het kader van de hoorcolleges worden interactie en participatie maximaal nagestreefd.
Om de student bij te staan in zijn leerproces worden monitoraatssessies ingericht. Tevens wordt er een proefexamen georganiseerd. Hoewel deelname hieraan niet verplicht is, leert de ervaring dat zij buitengewoon nuttig zijn, zodat de studenten daartoe onverkort worden aangemoedigd.
Aldus wordt de student actief getraind in de juridische redeneertechniek, doordat hij de in cursus gedoceerde theoretische grondbeginselen praktisch moet kunnen toepassen via het oplossen van casussen, waarop zowel de hoorcolleges als de monitoraten actief de nadruk leggen.