Inhoud

Het OPO bestaat uit drie delen van gelijk gewicht. Deze delen representeren de disciplinaire bijdragen van de sociologie, psychologie en geschiedkunde. Alle illustreren ze dat analyse van en reflectie over het economische ook gebeurt vanuit andere mens- en gedragswetenschappen dan de economie. Topics zijn zo gekozen dat ze de toegevoegde waarde van deze disciplines tonen in het opbouwen van een meer complete beschrijving en verklaring van feiten, gebeurtenissen en instituties met betrekking tot de economie.

Deel I. Economische geschiedenis (Yves Segers)

Topic 1.1. Economische groei en ongelijkheid (4 uur)

In deze module bekijken we op welke manier economen, historici en andere wetenschappers de relatie tussen economische groei (sinds de Industriële Revolutie) en ongelijkheid hebben bestudeerd en tot welke (soms tegenstrijdige) inzichten zij kwamen. Hierbij komen meerdere invalshoeken aan bod, zoals inkomen, koopkracht, consumptie, onderwijs en demografische factoren. We starten de analyse in Engeland en West-Europa, om vervolgens de hele wereld in beeld te brengen.

Topic 1.2. Honger en overvloed (4 uur)

Naar verwachting zal de wereld in 2050 circa 9 miljard mensen tellen. Sinds enkele jaren wonen ook voor het eerst in de geschiedenis meer mensen in de stad dan op het platteland. Reeds eeuwenlang bestuderen wetenschappers de interactie tussen bevolkingsdynamiek, voedselproductie en levensstandaard. In deze module bekijken we hoe sinds de vroege 19de eeuw het voedselverbruik is geëvolueerd en hoe we dit kunnen verklaren aan de hand van sociale, economische en culturele modellen. Er wordt daarbij niet alleen naar het verleden gekeken, maar ook de uitdagingen van de toekomst komen aan bod.

Deel II. Psychologie (Rein De Cooman)

Thema 1: Keuze – De rationele keuzetheorie suggereert dat mensen bij het maken van hun keuze rationeel te werk gaan. Dat wil zeggen dat ze hun doelen helder voor ogen hebben, hun keuzemogelijkheden kennen en hier voldoende informatie over hebben, en vervolgens de meest optimale keuze (kunnen) maken. Keuzes kunnen maken, draagt vervolgens bij aan ons geluk. Maar onderzoek binnen de psychologie en ‘behavioral economics’ toont aan dat mensen niet zo makkelijk kunnen kiezen en heel wat (voorspelbare) fouten maken. Binnen dit thema vergelijken we deze rationele keuzetheorie met andere visies op keuze. 

Thema 2: Belonen – Hoe omgaan met beloningen om het menselijk gedrag te beïnvloeden? Binnen de klassieke economische visie, leun je hiervoor best aan bij de principes van operante conditionering: wanneer je mensen voor iets beloont, gaan ze dat gedrag herhalen, wanneer je mensen voor iets straft gaan ze dat gedrag vermijden. Binnen de motivatie psychologie wordt echter heel wat kritiek geleverd op dit model. Extrinsieke beloningen (gelinkt aan uitkomsten van het gedrag) hebben niet altijd het verwachtte effect (zelfs integendeel) en er zijn nog heel wat andere manieren om het gedrag van mensen te beïnvloeden. Binnen dit thema vergelijken we het behaviorisme met moderne visies op belonen zoals de zelfdeterminatietheorie die belonen linkt aan psychologische basisbehoeften en modellen die rekening houden met verwachtingen en rechtvaardigheid. Vanuit de kennis die we zo opbouwen, bekijken we hoe organisaties effectieve performance management systemen kunnen opzetten. 

Deel III. Sociologie (Stef Adriaenssen)

Dit disciplinaire deel begint met de belangrijkste uitgangspunten van een sociologische benadering van het economische. Naast een sterkere evolutionaire of historiserende benadering en de inbedding van het economische in de samenleving, is het uitgangspunt gestructureerd door Polanyi’s driedeling van instituties van economische coördinatie (ruil, reciprociteit en redistributie). De latere hoofdstukken gaan dan dieper in op economische instituties die gebaseerd zijn op respectievelijk ruil, reciprociteit en redistributie.

Studiemateriaal

Verplicht studiemateriaal

Per thema wordt lesmateriaal (artikels, hoofdstukken uit boeken, slides, cursustekst) ter beschikking gesteld op Toledo. Daarbij wordt duidelijk gemaakt welk deel leerstof is, en welk materiaal achtergrondinformatie bevat. 

Bijkomend aanbevolen studiemateriaal (niet verplicht)

Toelichting werkvorm

Voor elk discipline , nl. psychologie, sociologie en geschiedkunde, wordt 8 contacturen voorzien. Studenten kunnen bij de docent van elke discpline terecht voor vragen.