Verplicht in fase
Optioneel in fase
Eerste semester
Beide semesters
Niet ingericht
Dit jaar
Volgend jaar
Wisselende jaren
Extern
Voorwaarden
Identieke opleidingsonderdelenImmunologie: van verdediging tot tolerantie (B-KUL-U00G1A)
Uitgesloten voor examencontract
Vanaudenaerde Bart (coördinator) | De Somer Lien | Poesen Koen | Schrijvers Rik | Vanaudenaerde Bart Doelstellingen
Aan het einde van dit opleidingsonderdeel is de student in staat:
- Cellen en organen betrokken bij het immuun-antwoord te herkennen en weten wat de functie is.
- Uit te leggen wat antilichamen zijn en wat de functie ervan is.
- Uit te leggen wat de verschillende receptoren zijn voor antigenen.
- Uit te leggen hoe verschillende celtypes binnen het immuunsysteem interageren met mekaar.
- Uit te leggen hoe cellen bijdragen tot het immunologische verdediging.
- Uit te leggen wat het complementsysteem is en wat de functie ervan is.
- Uit te leggen hoe ons lichaam genetisch voorziet in een immunologisch diverse en specifieke verdediging.
- Uit te leggen hoe het immuunsysteem iets lichaamsvreemd kan onderscheiden van lichaamseigen, en hoe het lichaamseigen tolereert.
Verschillende aandoeningen binnen het immuunsysteem uit te leggen.
- Technieken uit de klinische immunologiediagnostiek te begrijpen
Begintermen
De opleidingsonderdelen van de opleiding Geneeskunde kunnen enkel gevolgd worden indien men gunstig gerangschikt is voor het toelatingsexamen arts zoals georganiseerd door de Vlaamse Overheid. Voor meer informatie: https://toelatingsexamenartstandarts.be/
Volgtijdelijkheidsvoorwaarden
Je moet voldoen aan een volgtijdelijkheidsvoorwaarde om dit opleidingsonderdeel te mogen opnemen. Volgtijdelijkheid kan STRENG of SOEPEL zijn of een GELIJKTIJDIGHEID inhouden. Ook kan een diplomaNIVEAU als voorwaarde gesteld zijn.
Verklaring:
STRENG: Om dit opleidingsonderdeel op te nemen, moet je geslaagd zijn voor of een tolerantie ingezet hebben voor de opleidingsonderdelen waarvoor dit soort voorwaarde geldt.
SOEPEL: Om dit opleidingsonderdeel op te nemen, moet je de opleidingsonderdelen waarvoor dit soort voorwaarde geldt, gevolgd hebben.
GELIJKTIJDIG: Om dit opleidingsonderdeel op te nemen, moet je ook de opleidingsonderdelen waarvoor dit soort voorwaarde geldt, opnemen of al opgenomen hebben.
NIVEAU: Om dit opleidingsonderdeel op te nemen, moet je ten minste deze graad behaald hebben.
(GELIJKTIJDIG(E0I59A) OF GELIJKTIJDIG(U00F8A)) EN (GELIJKTIJDIG(E0I68A) OF GELIJKTIJDIG(U00G2A))
Bovenstaande codes van opleidingsonderdelen stemmen overeen met onderstaande omschrijvingen van die opleidingsonderdelen:
E0I59A : Morfologie, fysiologie en pathofysiologie (MFP) bloedsomloop
U00F8A : Morfologie, fysiologie en pathofysiologie (MFP) bloedsomloop
E0I68A : Microbiologie en infectieziekten
U00G2A : Microbiologie en infectieziekten
Dit opleidingsonderdeel is een voorwaarde voor het opnemen van volgende opleidingsonderdelen:
E0I68A : Microbiologie en infectieziekten
U00G2A : Microbiologie en infectieziekten
Identieke opleidingsonderdelen
Dit opleidingsonderdeel is identiek aan de volgende opleidingsonderdelen:
E0I67A : Immunologie: van verdediging tot tolerantie
E05Y4A : Immunologie
U02C3A : Immunologie
Plaats in het onderwijsaanbod
Onderwijsleeractiviteiten
4.8 sp. Immunologie: van verdediging tot tolerantie: theorie (B-KUL-U00G1a)
NederlandsWerkvorm: College
24 uren
Tweede semesterInhoud
In de theoretische colleges immunologie behandelen we volgende onderwerpen:
- Wat is immuniteit?
- Inleiding
- De cellen van het immuunsysteem
- De mediatoren van het immuunsysteem
- De immuunantwoorden
- De ontstekingsreactie
- De immuunrespons
- Effectormechanismen
- Antigeenreceptormoleculen
- De immuunglobulinen
- De functies van antilichamen
- Subklassen van immunoglobulinen
- Algemene eigenschappen van de immunoglobulinen
- Antilichaamstruktuur: de immunoglobulinevouw
- Domeinfuncties van antistoffen
- Het T-celreceptor-complex
- Structurele componenten van het TCR-complex
- Functies van de TCR in de immunologische synaps
- De immuunglobulinen
- Celcoöperatie in de antistofrespons.
- Coöperatie tussen verschillende celtypen
- Antigeenpresenterende cellen en T-cellen
- Antigeenbewerking of “processing”
- Interactie tussen B-cellen en T-cellen
- Cytokineproduktie
- Gevolgen van de interactie tussen B- en T-cellen.
- T-dependente en T-onafhankelijke antigenen
- B-cel geheugen – de secundaire immuunrespons
- Haptenen en carriers
- Celactivatie
- Antigeen-specifieke prikkeling van de lymfocyten.
- Co-stimuli
- Antilichaamvorming in vivo
- Primaire en secundaire immuunrespons
- monoklonale antistoffen
- Coöperatie tussen verschillende celtypen
- Celgebonden immuunreacties
- T-cel-onafhankelijke cellulaire verdediging
- Chemotaxis
- Binding en opname van micro-organismen
- Destructie
- Cytokine-vrijstelling
- T-cel-afhankelijk celgemedieerd immuunantwoord.
- Hoe selecteren Th cellen de effectormechanismen?
- De regulatorische rol van de cytokinen.
- Mutuele uitsluiting van de functies van Th1 en Th2 cellen
- T-celgeheugen
- Celgemedieerde cytotoxiciteit.
- Virusbesmetting
- Natural killer NK-cellen en LAK-cellen
- Killercellen
- Lectinen
- Mechanismen van cytotoxiciteit.
- Hulp van de myeloiede cellen
- De centrale rol van de macrofagen in de immuniteit en in de ontsteking
- T-cel-onafhankelijke cellulaire verdediging
- Complement
- Nomenclatuur
- De rol van de complementmoleculen.
- Activatie van het complement
- C3 en thio-ester-bevattende eiwitten
- De klassieke weg van complement-aktivatie
- Regulatie van het complementsysteem
- Activatie via de alternatieve weg
- Versterking
- Membraan-aanvalscomplex (MAC)
- Aktivatie via de lectineweg
- Complementreceptoren
- C3-receptoren
- Anaphylatoxine-receptoren
- Biologische effecten van het complement
- Ontsteking en anaphylaxis
- Membraanbeschadiging via MAC
- Inductie van immuunrespons
- De genetische basis van de diversiteit in antistoffen en T-cel-receptoren
- De probleemstelling
- Variabiliteit in de antistofketens
- Differentiatie van B lymfocyten.
- Genherschikkingen in de menselijke loci van lichte ketens
- Herschikkingen in de menselijke zware keten
- De organisatie van de constante delen van de zware ketens
- Mechanismen van diversiteit
- Regulatie van antistofvorming bij de differentiatie van B-cellen
- Primaire immuunrespons
- secundair immuunantwoord.
- De genherschikkingen van de TCR
- Enkele toepassingen in de kliniek.
- De majeure histocompatibiliteitscomplexantigenen (MHC)
- Inleiding
- Functies van de MHC-moleculen (HLA van de mens)
- De wetten van transplantatie
- Afstoting voorkomen
- Graft-versus-host reactie (GVH)
- Antigeenpresentering door MHC
- De MHC klasse I en klasse II moleculen
- Antigeenprocessing
- Samenspel
- Toepassingen van het HLA-systeem in de diagnostiek
- Het onderscheid tussen lichaamseigen en vreemd
- Inleiding
- Centrale tolerantie
- Perifere tolerantie
- Auto-immuunziekten: discriminatiefouten tussen “self” en “non-self”
- Auto-immuunziekten zijn geassocieerd met MHC-antigenen
- Auto-immuunziekten zijn acute of chronische ontstekingen
- Rol van antistoffen
- Rol van T-cellen
- Rol van cytokinen en proteasen
- Inleiding
- Immuundeficiënties
- Primaire immuundeficiënties
- Secundaire immuundeficiënties
- De overgevoeligheidsreacties en allergie.
- Basisbegrippen
- Mechanismen van allergische reacties (Type I, II, III, IV overgevoeligheid)
- Allergeniciteit en kruisreacties
- Atopie en genetica
- Algemene diagnosemethodes (huidtesten, ImmunoCAP, provocatie testen,…)
- Principes van farmacotherapie
- Allergische reacties in de luchtwegen
- Aerobiologie
- Symptomen
- Diagnose
- Behandeling
- Allergeen specifieke immunotherapie
- Voedselallergie
- Voedselallergenen
- Mechanismen
- Ziektebeelden
- Diagnose
- Behandeling
- Geneesmiddel allergie
- Mechanismen
- Symptomen
- Diagnostiek
- Preventie
- Behandeling
- Anafylaxie, urticaria en angioedeem
- Oorzaken
- C1 inhibitor deficiëntie
- Aanpak acute reacties - anafylaxie
- Preventie van relapse
- immunotherapie bijen en wespengif
- Basisbegrippen
Studiemateriaal
Verplicht:
Het studiemateriaal bestaat uit de slides van de hoorcolleges.
Facultatief:
Wil je je verder verdiepen dan raden we vrijblijvend het volgende boek aan:
Punt, J., Stranford, S., Jones, P., Owen, J. (2019). Kuby Immunology (8th edition). Macmillan Learning.
Toelichting werkvorm
Tijdens het hoorcollege zullen de belangrijke grote principes binnen het immuunsysteem gedoceerd worden aan de hand van een powerpointvoorstelling met mondelinge toelichting en verduidelijking via het krijtbord waar nodig.
0.2 sp. Immunologie: van verdediging tot tolerantie: practicum (B-KUL-U00J9a)
NederlandsWerkvorm: Practicum4 urenTweede semesterInhoud
Tijdens de practica bestuderen we de cellen van het immuunsysteem. Cellen en organen betrokken bij het immuun-antwoord.
- De lymfocyten
- Lymfocyten zijn heterogeen
- Lymfocyten worden gekarakteriseerd door merkers
- T-cellen
- B-lymfocyten
- Natural Killer of NK-cellen
- Aktivatie van lymfocyten
- De mononucleaire fagocyten
- De polymorfonucleaire cellen en bloedplaatjes
- Tevens is het de bedoeling om met enkele technieken die belangrijk zijn in de klinische immunologie diagnostiek vertrouwd te geraken.
Studiemateriaal
Het didactisch materiaal, met name het oefeningenboekje, wordt tijdens het practicum ter beschikking gesteld aan de student.
Toelichting werkvorm
De studenten dienen een aantal oefeningen te maken tijdens het practicum. Aanwezigheid en het maken van de oefeningen wordt beoordeeld op 2 van de 20 punten van het OPO.
Evaluatieactiviteiten
Evaluatie: Immunologie: van verdediging tot tolerantie (B-KUL-U20G1a)
Toelichting
Er zijn voor dit OPO 2 deelpunten met volgende weging.
- Voor het OLA “Immunologie: van verdediging tot tolerantie: theorie” wordt er een schriftelijk examen met open vragen georganiseerd tijdens de examenperiode waar de leerstof gedoceerd in dit OLA wordt bevraagd. Men kan voor dit OLA maximaal 18 punten verdienen van de in totaal 20 te verdienen punten voor het volledige OPO (90%).
- Voor het OLA “Immunologie: van verdediging tot tolerantie: practicum” kan men via een constructieve deelname aan dit practicum 2 punten verdienen van de in totaal 20 te verdienen punten voor het volledige OPO (10%). De student dient de oefeningen tijdens het practicum uitgevoerd te hebben.
Toelichting bij herkansen
Volgende onderdelen van dit opleidingsonderdeel zijn niet-herkansbaar binnen hetzelfde academiejaar. Het behaalde resultaat voor het onderdeel geldt zowel voor de eerste als de tweede examenkans.
- U00J9a - Immunologie: van verdediging tot tolerantie: practicum
Binnen dit opleidingsonderdeel zijn er deeloverdrachten bij een geslaagd deelresultaat:
- U00J9a - Immunologie: van verdediging tot tolerantie: practicum (over academiejaar)
Het OLA “Immunologie: van verdediging tot tolerantie: practicum” is niet herkansbaar voor de september-examenperiode.
Voor dit OLA wordt een deeloverdracht binnen en over het academiejaar toegepast. Studenten kunnen niet afzien van de deeloverdracht.