Doelstellingen
Dit vak beoogt studenten een kader aan te reiken waarmee ze kunnen reflecteren over concrete ethische vragen en integriteitskwesties in de uitoefening van hun beroep.
Vele juridische beroepsgroepen waarbij menselijke relaties en interacties een vooraanstaande rol spelen, zijn gereglementeerd. Die reglementering houdt doorgaans in dat het beroep beheerst wordt door deontologische gedragsregels. De deontologie helpt de beoefenaar van het gereglementeerd juridisch beroep (advocaat, magistraat, notaris, bedrijfsjurist) om een kwaliteitsvolle juridische dienstverlening aan te bieden met behoud van het vertrouwen van de rechtszoekende en de samenleving. Na het volgen van dit vak begrijpen de studenten de bestaansredenen van de deontologie. Ze kunnen enkele van deze deontologische regels terugvinden, analyseren, begrijpen en toepassen (vb. onafhankelijkheid, onpartijdigheid en integriteit). Ze beheersen het onderscheid tussen deontologie en tucht en kunnen ze afzetten tegen het strafrecht en het aansprakelijkheidsrecht.
Beroepsethiek is echter ruimer dan deontologie. Soms kan een bepaald handelen weliswaar deontologisch correct zijn maar toch aanleiding geven tot het in vraag stellen van de integriteit van de rechtsbeoefenaar. Bovendien kunnen juristen vaak ook beroepen of opdrachten uitoefenen die niet gereglementeerd zijn, en waarvoor geen deontologie bestaat. In die omstandigheden is ethisch handelen essentieel.
Het vak biedt studenten de gelegenheid na te denken over de invulling en de grenzen van de beroepsethiekberoepsbeoefenaar kan ervaren en die niet louter te beantwoorden zijn aan de hand van het recht en de deontologie. Het beoogt de studenten bewust te maken van het belang van een goede beroepsethiek en belicht de plaats van de jurist in de samenleving. Die samenleving is de immer evolutieve context waarbinnen de jurist aan de slag moet met zijn/haar ethiek. Reflecteren over beroepsethiek behelst dus ook rekening houden met de vele uitdagingen die de samenleving in petto heeft, zoals conflicterende normen, tegengestelde belangen, gewijzigde maatschappelijke opvattingen, communicatieve obstakels en verschillen in percepties en objectieven.
Plaats in het onderwijsaanbod
- Master in de rechten (Leuven) (Afstudeerrichting rechten) 120 sp.
Onderwijsleeractiviteiten
3 sp. Deontologie (B-KUL-C05D6a)
Inhoud
De cursus start met een inleidend gedeelte waarin wordt ingegaan op de onvermijdelijkheid van de beroepsethiek, de voordelen en de maatschappelijke impact ervan. Waarom is het voor een professioneel belangrijk om ethisch en integer te handelen? En wat betekent ethisch handelen eigenlijk? Het verband met de rechtstheorie wordt kort aangehaald.
Daarna wordt ingegaan op het gereglementeerd juridisch beroep (advocaat, magistraat, gerechtsdeurwaarder, bemiddelaar, bedrijfsjurist). Hun beroepsethiek wordt geregeld in een deontologie. Maar waarom bestaan er deontologische regels? Waar komen ze vandaan, en hoe verhouden ze zich tot het recht en de algemene beroepsethiek? Moeten we als rechtsbeoefenaars soms verder gaan dan wat het recht of de deontologie opleggen? Deze kwesties worden bestudeerd aan de hand van concrete thema's en voorbeeldcasussen, die studenten helpen na te denken over wat wenselijk gedrag is in de dagelijkse realiteit van een rechtsbeoefenaar.
Tot slot gaat het vak in op de collectieve dimensie van beroepsethiek. Hoe organiseert de rechtsorde het ethisch handelen van professionelen? De studenten leren wat integriteitsbeleid ("ethics management") behelst, en het verschil tussen "waardengedreven" en "regelgedreven" benaderingen. Het vak eindigt met de verschillende middelen die de naleving van beroepsethiek en deontologische regels moeten waarborgen zoals de tucht, de strafwet, de burgerlijke aansprakelijkheid, enz.
Studiemateriaal
De slides die in de lessen worden gebruikt, evenals alle andere relevante documenten (geanalyseerde rechtspraak, actualia, enz.) worden op Toledo beschikbaar gesteld.
Toelichting werkvorm
Het onderwijs neemt de vorm aan van hoorcolleges. Dit neemt niet weg dat elke les ook een moment is voor uitwisseling en debat, met wederzijds respect voor elkaar. Actief leren draagt bij tot een beter begrip van het onderwerp. Studenten worden daarom gevraagd interactief te zijn (o.m. via pollev...).