Kwalitatieve onderzoeksmethoden (B-KUL-HBM32C)

Doelstellingen
OPLEIDINGSSPECIFIEKE LEERRESULTATEN (OLR)
Dit opleidingsonderdeel evalueert (geheel of gedeeltelijk) de volgende opleidingsspecifieke leerresultaten
De student:
7. Beheerst methoden van onderzoek en kan deze toepassen om concrete probleemstellingen op vlak van milieu en welzijn te analyseren, oplossingen te formuleren en te evalueren, en hierover te communiceren.
7a Kan een probleem analyseren, kaderen in de wetenschappelijke literatuur, en aansluitende vragen/hypothesen formuleren die het onderzoek richting geven.
7b Kent de verschillende methoden van zowel kwantitatief (bv. vragenlijst, experiment) als kwalitatief onderzoek (bv. diepte-interview, focusgroep) en weet deze toe te passen om een concreet probleem op te lossen.
7c Kan een beargumenteerde keuze maken voor een bepaalde methode en/of analysetechniek in functie van de vraag.
7d Kan de resultaten van een analyse correct interpreteren en de draagwijdte hiervan inschatten.
7e Kan adequaat rapporteren en mondeling communiceren over de toegepaste methode en de resultaten, en volgt hierbij nauwgezet de gebruikelijke rapportagerichtlijnen.
7f Kan een toegepaste methode kritisch evalueren in termen van gerealiseerde betrouwbaarheid en validiteit.
LEERRESULTATEN VAN HET OPLEIDINGSONDERDEEL
Om de student nog concreter te informeren over wat van hem/haar verwacht wordt, volgt hierna een verdere specifiëring van de hoger vermelde OLR.
Bij het voltooien van deze onderwijsleeractiviteit kan de student:
* Verschillende wetenschappelijke paradigma’s in kwalitatief onderzoek onderscheiden evenals de maatschappelijke en organisatie contexten waarin deze thuis horen.
* Problemen en situaties identificeren waarin kwalitatief onderzoek aangewezen is en aangepaste kwalitatieve onderzoeksvragen formuleren.
* Op een kritische manier reflecteren op de invloed die een kwalitatieve onderzoeker heeft op de bestudeerde realiteit en acties formuleren om hiermee doelbewust om te gaan.
* Een stakeholder analyse uitvoeren voor een onderzoeksproject, een onderzoeksvraag formuleren vanuit het perspectief van elk van deze stakeholders, inschatten wat de interesse is van het onderzoek voor elk van hen, en wat de mogelijke implicaties zijn voor het verloop van het onderzoek.
* Een (enkelvoudige of meervoudige) gevalstudie als onderzoeksstrategie formuleren en creatief toepassen op een praktijkvoorbeeld.
* De criteria om cases doelbewust te selecteren toepassen en verantwoorden in een concreet voorbeeld.
* Vanuit kennis van het potentieel van actie-onderzoek en waarderend onderzoek opportuniteiten identificeren waarin deze onderzoeksbenaderingen toepasbaar zijn.
* De basisconcepten “bracketing” en “sensitizing concepts” uit de kwalitatieve methodologie uitleggen en weet hoe een onderzoeker daarmee kan rekening houden.
* Het onderscheid maken tussen meer of minder gestructureerde vormen van kwalitatieve interviews, en de omstandigheden waarin deze aangewezen zijn.
* Een checklist opstellen voor een semi-gestructureerd interview evenals de aandachtspunten aanduiden waar bij de afname dient rekening mee gehouden te worden (inleiding, opbouw, verschillende soorten vragen en doorvragen, vertrouwen winnen en contact houden).
* De voornaamste aandachtspunten voor de organisatie van een focusgroepsgesprek als kwalitatieve dataverwervingstechniek uitleggen.
* De actielogica en stappen in het proces voor een inductieve kwalitatieve data-analyse toelichten.
* De mogelijkheden van CAQDAS (Computer Aided Qualitative Data Analysis Support) voor de ondersteuning en verdieping van kwalitatieve data-analyse uitleggen, en kan de basisfunctionaliteiten van het programma NVivo aanwenden voor het coderen en analyseren van kwalitatief onderzoeksmateriaal
* De kwaliteitseisen voor wetenschappelijk onderzoek (betrouwbaarheid, validiteit) aanpassen aan de specifieke karakteristieken van kwalitatief onderzoek (getrouwheid, triangulatie, inferentiële validiteit) en toepassen op concrete voorbeelden van onderzoek.
* Rekening houden met de specifieke ethische uitdagingen die kwalitatief onderzoek stelt op het vlak van anonimiteit en vertrouwelijkheid, omwille van de persoonlijke band tussen onderzoeker en onderzochte personen en groepen.
* Creatieve voorstellen formuleren om onderzoeksresultaten, naast een wetenschappelijk rapport, op een aangepaste manier terug te koppelen naar de verschillende stakeholders in het onderzoek.
Begintermen
Voor dit opleidingsonderdeel is het aangewezen dat volgende opleidingsonderdelen reeds zijn afgewerkt alvorens het betreffende opleidingsonderdeel op te nemen:
Onderzoeks- en analysemethoden (HBM09C)
Plaats in het onderwijsaanbod
Onderwijsleeractiviteiten
3 sp. Kwalitatieve methoden (B-KUL-HVB04c)



Inhoud
- De eigenheid van kwalitatief onderzoek. Onderzoeksdoelen en de kwalitatieve onderzoeksvraag
- De kwalitatieve steekproef en kwaliteitsvereisten bij kwalitatief onderzoek
- Semi-gestructureerd Interviewen (individueel en focusgroepen)
- Observeren en actie-onderzoek
- Kwalitatieve analyse
- Integratie en illustratie aan de hand van een kwalitatieve Case Study
Studiemateriaal
Powerpointslides via Toledo
Wetenschappelijke methodologische artikels via Toledo.
Aanbevolen handboek (niet verplicht): Boeije en Bleijdenbergh: Analyseren in kwalitatief onderzoek (Uitgeverij Boom)
Toelichting werkvorm
Groepsopdracht
Hoorcolleges en groepsopdracht
Komt ook voor in andere opleidingsonderdelen
Evaluatieactiviteiten
Evaluatie: Kwalitatieve onderzoeksmethoden (B-KUL-H75305)
Toelichting
Schriftelijk examen en groepsopdracht
Toelichting bij herkansen
De evaluatiekenmerken en bepaling eindresultaat van de tweede examenkans zijn identiek aan die van de eerste examenkans zoals beschreven in het tabblad 'Toelichting evaluatie'.