Inhoud

In dit college wordt gereflecteerd over de verhouding tussen christendom en jodendom. Hierbij komen zowel de geschiedenis, de theologie als de actualiteit van de joods-christelijke betrekkingen aan bod. 

• In het historische luik worden de Bijbelse, theologische en kerkelijke wortels van het christelijk anti-judaïsme onderzocht. Hierbij wordt tevens de vraag gesteld naar de christelijke verantwoordelijkheid voor de Shoah (of holocaust). De weg wordt geschetst die de christelijke kerken in de loop der eeuwen hebben afgelegd van apologie en religieuze onverdraagzaamheid tot - na Auschwitz - oecumenische dialoog en schuldbekentenis. 
• In het theologische luik wordt aandacht besteed aan de theologie van de joods-christelijke betrekkingen, vroeger en nu. De vragen komen er aan bod hoe vanuit het christendom kan worden nagedacht over het jodendom en hoe in het jodendom theologisch wordt nagedacht over het christendom. Zowel de continuïteit als de discontinuïteit tussen beide godsdiensten komen ter sprake. De cruciale vraag is: hoe kunnen christenen hun godsdienst belijden en tegelijk ruimte laten en waardering uitspreken voor het jodendom? Aandacht wordt zowel besteed aan de inbreng van hedendaagse joodse en christelijke theologen als aan de officiële kerkelijke leer terzake. De eis voor een dergelijke fundamentele reflectie vloeit voort uit de historische verantwoordelijkheid van het christendom in het algemeen en van de christelijke theologie in het bijzonder ten aanzien van het lijden van het joodse volk.
• In een pluralistische wereld komt dit college ook tegemoet aan de steeds toenemende nood aan interreligieuze dialoog. Dit college wil de student bewust maken van de kansen en de moeilijkheden van de joods-christelijke ontmoeting en wil aantonen dat de interreligieuze dialoog noodzakelijkerwijze een interdisciplinaire aanpak vergt. Er komen thema's uit de joods-christelijke dialoog aan bod die aansluiten bij de exegese (bv. typologie), de dogmatiek (bv. uniciteit van Jezus t.o.v. de joodse traditie), de theologische ethiek (bv. ethiek en genade, herinnering en verzoening, de betekenis van de kerkelijke schuldbelijdenis in het jaar 2000), de kerkgeschiedenis (bv. de rol van Pius XII tijdens WO II, de betekenis van de bezoeken van paus Johannes Paulus II, Benedictus XVI en Franciscus aan Israël, de discussie rond de holocaustontkenner Williamson, de rol van Franciscus I, etc.) en de pastoraaltheologie (bv. catechese van de verguizing, de discussie over het Goede Vrijdag Gebed)
• Er wordt een forum van holocaust films aangeboden. Elke student bekijkt minstens één holocaust film.

Studiemateriaal

Er is een cursustekst bij dit opleidingsonderdeel (12.50 euro). Deze syllabustekst 2021-2022 vormt de basis van de examenstof samen met de cursusaantekeningen.

Naast de cursusaantekeningen, worden verschillende documenten ter studie aan de studenten voorgelegd, o.a. uit:

• D. POLLEFEYT, Ethics and Theology after the Holocaust, Leuven, Peeters, 2018.
• D. POLLEFEYT, Unrevoked Covenant – Revoked Consensus – Indestructible Love? The Reception of Nostra Aetate 4 in Jewish-Catholic Relations, in Vaticanum II: Genesis, Event, and Reception, Leuven, Peeters, 2020.
• D. POLLEFEYT (ed.), Jews and Christians: Rivals or Partners for the Kingdom of God? In Search of An Alternative for the Christian Theology of Substitution (Louvain Theological and Pastoral Monographs), Leuven, Peeters, 1998.
• R. BURGGRAEVE & D. POLLEFEYT, Ethiek als intimiteit met God? Christelijke ethiek in gesprek met joodse denkers (Verkenning & Bezinning. Een reeks geschriften over de verhouding van de Kerk en het Joodse Volk), Kampen, Kok, 1998.
• E. FISCHER, Faith without Prejudice: Rebuilding Christian Attitudes Towards Judaism, New York, Crossroad, 1993.
• H. FRY (ed.), Christian-Jewish Dialogue. A Reader, Exeter, University Press, 1996.
• L. KLENICKI & G. WIGODER (ed.), A Dictionary of the Jewish-Christian Dialogue. Expanded Edition (Studies in Judaism and Christianity), New York, Paulist Press, 1995.
• B. KRONDORFER, Remembrance and Reconciliation. Encounters between Young Jews and Germans, New York, Yale University Press, 1995.
• P. LAPIDE, Wie waren er schuldig aan de dood van Jezus?, Kampen, Kok, 1988.
• J. PAWLIKOWSKI, Christ in the Light of the Christian-Jewish Dialogue, New York, Paulist Press, 1992.
• M.J.H.M. POORTHUIS (ed.), Vaticaan en jodendom in periode 1965-1985. Twintig jaar in 14 documenten, Utrecht, R.K. Kerkgenootschap in Nederland, 1985; aangevuld met Commission for Religious Relations with the Jews, We Remember: A Reflection on the Shoah, Vatican, Vatican City, 12 maart 1998.
• S. SCHOON, Onopgeefbaar verbonden. Op weg naar vernieuwing in de verhouding tussen de kerk en het volk Israël, Kampen, Kok, 1998.
• S. WIESENTHAL & H.J. CARGAS, The Sunflower: on the Possibilities and Limits of Forgiveness, New York, Schocken Books, 1997.