Inhoud

Historisch overzicht van relaties tussen moslims en christenen in de islamitische wereld en het Westen met de nadruk op moderne periode., in de vorm van hoorcolleges met ondersteuning van verplichte en aanbevolen teksten en ruimte voor klassikale discussie

Studiemateriaal

Studiekost: 1-10 euro (De informatie over studiekosten zoals hier opgenomen is indicatief en geeft enkel de prijs weer bij aankoop van nieuw materiaal. Er zijn mogelijk ook e- en tweedehandskopijen beschikbaar. Op LIMO kan je nagaan of het handboek beschikbaar is in de bibliotheek. Eventuele printkosten en optioneel studiemateriaal zijn niet in deze prijs vervat.)

Toelichting werkvorm

Discussie - Literatuurstudie

.

Toelichting

Bijwonen en deelname aan de colleges (25%), werkstuk van 4000 woorden (75%)

Inhoud

• Oosterse religies
• Hindoeisme
• (Jainisme)
• (Sikhisme)
• Boeddhisme
• Confucianisme
• Taoisme
• Shintoisme

Studiemateriaal

Course Book: 

C. Scott Littleton (General Editor),  The Sacred East, An illustrated Guide to Buddhism, Hinduism, Confucianism, Taoism and Shinto (Berkely: Seastone, 1996), in de Nederlandse vertaling.

Ander leesmateriaal zal gedurende de cursus bekend worden gemaakt en na het college op Toledo te vinden zijn.

Reference Books

Willard G. Oxtoby and Roy C. Amore (editors), World Religions, Eastern Traditions (Oxford: Oxford University Press, 2003).

Michael D. Coogan (general editor), Eastern Religions (London: Duncan Baird Publishers, 2005).

Mel Thompson, Teach Yourself, Eastern Philosophy (London: Hodder & Stoughton, 2003).

Toelichting werkvorm

Deze cursus zal voornamelijk gebaseerd zijn op colleges die door de professor worden gegeven en die een inzicht in de wereld van Oosterse religies zullen geven.

Om meer inzicht te krijgen in de verscheidene vormen van denken, zullen er momenten van discussie zijn met de studenten over bepaalde onderwerpen, personen uit de religie komen spreken, en een uitstap naar een bepaalde Oosterse religie in de buurt.

Toelichting

Schriftelijk gesloten boek examen.

Een lijst van vragen zal gegeven worden in voorbereiding van het examen. Op het examen zal de student vier vragen uit deze lijst krijgen om te beantwoorden.

De criteria voor de evaluatie zijn: de manier waarop het antwoord is opgebouwd, logisch en tegelijkertijd persoonlijk, kritisch en tegelijkertijd zelfkritisch, met een goede kennis van de Oosterse Religies dat tegelijkertijd open-staat voor andere religieuze of filosofische tradities.

De student krijgt een tweede examenkans tijdens de volgende examenperiode met dezelfde modaliteit.

Vragenlijst zal een paar weken voor de examens op Toledo te vinden zijn. 

Inhoud

In dit college wordt gereflecteerd over de verhouding tussen christendom en jodendom. Hierbij komen zowel de geschiedenis, de theologie als de actualiteit van de joods-christelijke betrekkingen aan bod. 

• In het historische luik worden de Bijbelse, theologische en kerkelijke wortels van het christelijk anti-judaïsme onderzocht. Hierbij wordt tevens de vraag gesteld naar de christelijke verantwoordelijkheid voor de Shoah (of holocaust). De weg wordt geschetst die de christelijke kerken in de loop der eeuwen hebben afgelegd van apologie en religieuze onverdraagzaamheid tot - na Auschwitz - oecumenische dialoog en schuldbekentenis. 
• In het theologische luik wordt aandacht besteed aan de theologie van de joods-christelijke betrekkingen, vroeger en nu. De vragen komen er aan bod hoe vanuit het christendom kan worden nagedacht over het jodendom en hoe in het jodendom theologisch wordt nagedacht over het christendom. Zowel de continuïteit als de discontinuïteit tussen beide godsdiensten komen ter sprake. De cruciale vraag is: hoe kunnen christenen hun godsdienst belijden en tegelijk ruimte laten en waardering uitspreken voor het jodendom? Aandacht wordt zowel besteed aan de inbreng van hedendaagse joodse en christelijke theologen als aan de officiële kerkelijke leer terzake. De eis voor een dergelijke fundamentele reflectie vloeit voort uit de historische verantwoordelijkheid van het christendom in het algemeen en van de christelijke theologie in het bijzonder ten aanzien van het lijden van het joodse volk.
• In een pluralistische wereld komt dit college ook tegemoet aan de steeds toenemende nood aan interreligieuze dialoog. Dit college wil de student bewust maken van de kansen en de moeilijkheden van de joods-christelijke ontmoeting en wil aantonen dat de interreligieuze dialoog noodzakelijkerwijze een interdisciplinaire aanpak vergt. Er komen thema's uit de joods-christelijke dialoog aan bod die aansluiten bij de exegese (bv. typologie), de dogmatiek (bv. uniciteit van Jezus t.o.v. de joodse traditie), de theologische ethiek (bv. ethiek en genade, herinnering en verzoening, de betekenis van de kerkelijke schuldbelijdenis in het jaar 2000), de kerkgeschiedenis (bv. de rol van Pius XII tijdens WO II, de betekenis van de bezoeken van paus Johannes Paulus II, Benedictus XVI en Franciscus aan Israël, de discussie rond de holocaustontkenner Williamson, de rol van Franciscus I, etc.) en de pastoraaltheologie (bv. catechese van de verguizing, de discussie over het Goede Vrijdag Gebed)
• Er wordt een forum van holocaust films aangeboden. Elke student bekijkt minstens één holocaust film.

Studiemateriaal

Studiekost: 11-25 euro (De informatie over studiekosten zoals hier opgenomen is indicatief en geeft enkel de prijs weer bij aankoop van nieuw materiaal. Er zijn mogelijk ook e- en tweedehandskopijen beschikbaar. Op LIMO kan je nagaan of het handboek beschikbaar is in de bibliotheek. Eventuele printkosten en optioneel studiemateriaal zijn niet in deze prijs vervat.)

Er is een cursustekst bij dit opleidingsonderdeel (12.50 euro). Deze syllabustekst 2021-2022 vormt de basis van de examenstof samen met de cursusaantekeningen.

Naast de cursusaantekeningen, worden verschillende documenten ter studie aan de studenten voorgelegd, o.a. uit:

• D. POLLEFEYT, Ethics and Theology after the Holocaust, Leuven, Peeters, 2018.
• D. POLLEFEYT, Unrevoked Covenant – Revoked Consensus – Indestructible Love? The Reception of Nostra Aetate 4 in Jewish-Catholic Relations, in Vaticanum II: Genesis, Event, and Reception, Leuven, Peeters, 2020.
• D. POLLEFEYT (ed.), Jews and Christians: Rivals or Partners for the Kingdom of God? In Search of An Alternative for the Christian Theology of Substitution (Louvain Theological and Pastoral Monographs), Leuven, Peeters, 1998.
• R. BURGGRAEVE & D. POLLEFEYT, Ethiek als intimiteit met God? Christelijke ethiek in gesprek met joodse denkers (Verkenning & Bezinning. Een reeks geschriften over de verhouding van de Kerk en het Joodse Volk), Kampen, Kok, 1998.
• E. FISCHER, Faith without Prejudice: Rebuilding Christian Attitudes Towards Judaism, New York, Crossroad, 1993.
• H. FRY (ed.), Christian-Jewish Dialogue. A Reader, Exeter, University Press, 1996.
• L. KLENICKI & G. WIGODER (ed.), A Dictionary of the Jewish-Christian Dialogue. Expanded Edition (Studies in Judaism and Christianity), New York, Paulist Press, 1995.
• B. KRONDORFER, Remembrance and Reconciliation. Encounters between Young Jews and Germans, New York, Yale University Press, 1995.
• P. LAPIDE, Wie waren er schuldig aan de dood van Jezus?, Kampen, Kok, 1988.
• J. PAWLIKOWSKI, Christ in the Light of the Christian-Jewish Dialogue, New York, Paulist Press, 1992.
• M.J.H.M. POORTHUIS (ed.), Vaticaan en jodendom in periode 1965-1985. Twintig jaar in 14 documenten, Utrecht, R.K. Kerkgenootschap in Nederland, 1985; aangevuld met Commission for Religious Relations with the Jews, We Remember: A Reflection on the Shoah, Vatican, Vatican City, 12 maart 1998.
• S. SCHOON, Onopgeefbaar verbonden. Op weg naar vernieuwing in de verhouding tussen de kerk en het volk Israël, Kampen, Kok, 1998.
• S. WIESENTHAL & H.J. CARGAS, The Sunflower: on the Possibilities and Limits of Forgiveness, New York, Schocken Books, 1997.

Toelichting

Verloop van het mondelinge examen:

Het examen is mondeling, gesloten boek, met voorbereiding.

De schriftelijke voorbereiding dient enkel als een hulpmiddel voor de student. Bijkomende vragen kunnen gesteld worden om verder te peilen naar de grondigheid waarmee de student inzichten heeft verworven in gerelateerde of andere gedeelten van het studiemateriaal.

Het examen bestaat uit drie vragen:

1. Hoofdvraag 1 uit het theoretische gedeelte van de cursus
2. Hoofdvraag 2 uit het theoretische gedeelte van de cursus
3. Bijvraag 3 uit het eerste, historische hoofdstuk van de cursus

Samenstelling van het eindpunt:

1. Vraag 1 (45%)
2. Vraag 2 (45%)
3. Vraag 3 (10%)

Aandachtspunten:
• Het examen peilt zowel naar kennen, begrijpen als toepassen op een genuanceerde en kritisch-wetenschappelijke manier.
• De nadruk ligt op de twee hoofdvragen. De twee hoofdvragen niet kunnen beantwoorden leidt altijd tot een niet-tolereerbare onvoldoende (minder dan 8/20).
• De bijvraag kan het resultaat verder beïnvloeden met maximum 10%.
• Van de student wordt verwacht dat hij één roman of één film in verband met de holocaust heeft gelezen of bekeken. Hiernaar kan gepeild worden op het examen.

Voorbeelden van examenvragen:

• Leg uit waarom Moltmanns eschatologische oplossing van het christologische vraagstuk binnen de joods-christelijke dialoog onder kritiek staat en hoe de Logos-theologie hierop een antwoord poogt te geven. Evalueer.
• Leg het verband tussen het derde paradigma van de ethisering van de holocaust en de joodse God-is-dood theologie van Richard Rubenstein.

Opgelet: voor zelfstudie- en werkstudenten staan alle evaluatiemodaliteiten beschreven in de studiewijzer van het zelfstudiepakket.

Inhoud

• Studenten verwerven inzicht in de complexiteit en eigenheid van het veld interreligious studies en leren zich daarbinnen te situeren.

  Studenten maken kennis met een kritische benadering tot interreligieuze dialoog en begrijpen  waarom een spreken over wederkerigheid, inclusie en solidariteit dat niet gepaard gaat met aandacht voor rechtvaardigheid onderdrukkend kan zijnStudenten zijn in staat om de mogelijkheidsvoorwaarden en hindernissen in de interreligieuze communicatie te beschrijven en concrete moeilijkheden in de interreligieuze dialoog te analyseren.

  Studenten zijn in staat om deze inzichten uit de cursus toe te passen op bestaande casussen

  Studenten zijn in staat maatschappelijke en/of culturele vraagstellingen vanuit een interlevensbeschouwelijk perspectief te analysen en bespreken.

   

Studiemateriaal

Het cursusmateriaal zal beschikbaar zijn op Toledo.

Toelichting

De studenten krijgen drie open vragen die op evenveel punten gaan.

Inhoud

Deze cursus biedt een inleiding in de studie van het jodendom.

Na een bespreking van verschillende wezenskenmerken van het jodendom als religie, nationale identiteit, levenswijze en cultuur tijdens het eerste college, wordt er in de daaropvolgende lessen gekozen voor een historische invalshoek. Hierbij worden belangrijke ontwikkelingen en overgangsmomenten in de joodse geschiedenis - en ook de bekendste plaatsen, groepen en figuren die daarmee verband houden - besproken.

Vervolgens wordt een inhoudelijke beschouwing gegeven van de voornaamste joodse religieuze teksten en van centrale theologische kwesties die in deze teksten aan bod komen. 

In de resterende lessen verschuift de focus naar de manier waarop religie wordt beleefd en in praktijk wordt gebracht in de verschillende stromingen van het hedendaagse jodendom.

Studiemateriaal

Studiekost: 26-50 euro (De informatie over studiekosten zoals hier opgenomen is indicatief en geeft enkel de prijs weer bij aankoop van nieuw materiaal. Er zijn mogelijk ook e- en tweedehandskopijen beschikbaar. Op LIMO kan je nagaan of het handboek beschikbaar is in de bibliotheek. Eventuele printkosten en optioneel studiemateriaal zijn niet in deze prijs vervat.)

Er moet geen verplicht materiaal worden aangekocht, maar via Toledo worden aanbevolen en verplichte teksten bezorgd en ter bestudering voorgelegd, o.a. uit:

• Baskin, Judith (ed.), The Cambridge Guide to Jewish History, Religion, and Culture (Cambridge: Cambridge UP, 2010)
• Guigui, Albert, Oude bron, levend water: spiritualiteit van de joodse geloofstraditie (Tielt: Lannoo, 2004)
• Scheindlin, Raymond, A Short History of the Jewish People (Oxford: Oxford UP, 1998)
• Segal, Eliezer, Introducing Judaism (London: Routledge, 2009).
• Smelik, Klaas, Herleefde Tijd: een Joodse geschiedenis (Leuven: Acco, 2004, ²2011)
• Smelik, Klaas, Geschreven Leven: een inleiding tot het jodendom (Leuven: Acco, 2012)
• Solomon, Norman, Judaism: A Very Short Introduction (Oxford: Oxford UP, 1996, ²2014).

PowerPointpresentaties (met tekstsheets, illustraties, geluids- en filmfragmenten) worden voor ieder college op Toledo gepubliceerd.

Er wordt tijdens het semester een excursie (waaraan kosten zijn verbonden) ingepland naar een bestemming die verband houdt met het jodendom.

Toelichting werkvorm

Begeleide zelfstudie: lectuur van teksten ter voorbereiding van hoorcolleges.

Hoorcollege, afgewisseld met interactie. De studenten maken eigen notities gedurende hoorcolleges.

Paper/Werkstuk over een thema gerelateerd aan de excursie; het zelfstandig werk kan in de loop van het semester met de docent besproken worden.

Toelichting

Men krijgt aan het begin van het semester een lijst van 15-20 vragen waarvan er 4 geselecteerd zullen worden door de docent tijdens het examen, goed voor telkens 20% van de punten (opgeteld 80% van het examentotaal). Het examen peilt naar het ontwikkelde vermogen om tot een genuanceerd inzicht te komen over het jodendom en dus op alle vragen wordt een uitgebreid en genuanceerd antwoord op prijs gesteld.

Daarnaast zal een bijkomend deel van het examen (20% van het examentotaal) bestaan uit het contextualiseren van een selectie van lemmata uit een namen- en begrippenlijst; een deel ervan verschijnt in de vorm van foto’s opgenomen in de PowerPointpresentaties. Dit tweede deel van het examen kan worden vervangen door een paper/werkstuk van 2000-2500 woorden in het kader van de excursie. 

Zelfstudiestudenten krijgen een regulier schriftelijk examen, dat buiten de examenperiode kan worden ingepland; hiervoor kan worden ingetekend op de maandmomenten aangeboden door de docent.

Toelichting bij herkansen

De evaluatie van paper/werkstuk wordt overgedragen naar de tweede examenkans. Wie bij de eerste examenkans geen paper/werkstuk indiende, krijgt een nieuwe kans om die conform de afspraken gecommuniceerd via Toledo in te dienen.

Inhoud

1) In het eerste deel wordt een historisch overzicht geboden van de joods-islamitische relaties, van de eerste ontmoeting tussen de Profeet Mohammed en de Joden in Medina (7de eeuw n. Chr.) over de zogeheten Gouden Eeuwen in Andalusië (11de-12de eeuw n. Chr.) tot en met de ingewikkelde situatie in het Midden-Oosten vandaag de dag. Verschillende modellen om de joods-islamitische relaties te karakteristeren (interreligieuze utopie vs. religieus tranendal) worden besproken. Ook het juridische statuut van de Joden en andere religieuze minderheden binnen de middeleeuwse islamitische wereld evenals economische en sociale overwegingen komen aan bod.

2) In het tweede deel wordt gefocust op de complexe interactie tussen jodendom en islam, die onder meer tot uiting komt in de houding van de Koran ten opzicht van Joden, de wederzijdse beïnvloeding van religieuze, filosofische en literaire tradities en teksten, belangrijke theologische discussies en ethische principes, en overeenkomsten en verschillen op het vlak van de positie van de vrouw en de praktijk van het religieuze leven (bijv. kalender, spijswetten).

Studiemateriaal

Studiekost: 26-50 euro (De informatie over studiekosten zoals hier opgenomen is indicatief en geeft enkel de prijs weer bij aankoop van nieuw materiaal. Er zijn mogelijk ook e- en tweedehandskopijen beschikbaar. Op LIMO kan je nagaan of het handboek beschikbaar is in de bibliotheek. Eventuele printkosten en optioneel studiemateriaal zijn niet in deze prijs vervat.)

Naast PowerPointpresentaties (met tekstsheets, illustraties, geluids- en filmfragmenten, die voor elk college op Toledo worden gepubliceerd) worden verschillende teksten ter bestudering voorgelegd en worden diverse aspecten van 1400 jaar joods-islamitische relaties beschreven in een Nederlandstalig cursusboek - Yeshaya, Joachim, Joden en moslims aan zet: Joods-islamitische ontmoetingen vroeger en nu (Kalmthout: Pelckmans, 2023; ISBN 978-94-6337-416-3; € 27,00 incl. BTW) - waarin wordt verwezen naar verdere Engelstalige onderzoeksliteratuur, o.a. uit:

• Cohen, Mark R., Under Crescent & Cross: The Jews in the Middle Ages (Princeton: Princeton UP, 2nd edition, 2008).
• Gilbert, Martin, In Ishmael’s House: A History of Jews in Muslim Lands (New Haven: Yale University Press, 2010).
• Goitein, Shelomo D., Jews and Arabs: A Concise History of Their Social and Cultural Relations (Mineola: Dover, 2005).
• Lewis, Bernard, The Jews of Islam (Princeton: Princeton UP, 1984).
• Meddeb, Abdelwahab & Benjamin Stora (eds.), A History of Jewish-Muslim Relations: From the Origins to the Present Day (Princeton: Princeton UP, 2013).
• Meri, Josef (ed.), The Routledge Handbook of Muslim-Jewish Relations (New York-London: Routledge, 2016).
• Meri, Josef (ed.), Jewish-Muslim Relations in Past and Present: A Kaleidoscopic View (Leiden-Boston: Brill, 2017).
• Stillman, Norman A., The Jews of Arab Lands: A History and Source Book (Philadelphia: Jewish Publication Society, 1979).
• Stillman, Norman A. et al. (eds.), Encyclopedia of Jews in the Islamic World (5 vols.)

Toelichting werkvorm

Begeleide zelfstudie: lectuur van teksten ter voorbereiding van hoorcolleges.

Hoorcollege, afgewisseld met interactie bij het lezen en bediscussiëren van teksten. De studenten maken eigen notities gedurende hoorcolleges.

Presentatie + Paper/Werkstuk: samenvatting en recensie van een hoofdstuk uit Meddeb, Abdelwahab & Benjamin Stora (eds.), A History of Jewish-Muslim Relations: From the Origins to the Present Day (Princeton: Princeton UP, 2013) en/of uit Meri, Josef (ed.), The Routledge Handbook of Muslim-Jewish Relations (New York-London: Routledge, 2016). Het zelfstandig werk kan in de loop van het semester met de docent besproken worden.

Toelichting

De evaluatie van dit college bestaat enerzijds uit een presentatie (20%) en een paper/werkstuk (20%) voortbouwend op deze presentatie (voor werk- en zelfstudiestudenten geldt een scenario zonder presentatie met enkel een paper [40%]), en anderzijds uit een gesloten schriftelijk examen (60%) dat naar kennis van en inzicht in het volledige cursusboek peilt. Drie soorten vragen: contextualiseren van lemmata uit namen- en begrippenlijst, reproductievragen die peilen naar kennis van de leerstof en inzichtsvragen waarbij de opgedane kennis moet worden toegepast op een citaat uit een relevant wetenschappelijk werk of een mediatekst. Deelname aan het examenmoment kan enkel wanneer de presentatie (20%) heeft plaatsgevonden en de paper (20%) volgens de richtlijnen gecommuniceerd via Toledo werd ingeleverd (voor zelfstudiestudenten: wanneer de paper [40%] werd ingeleverd). Zelfstudiestudenten krijgen een regulier schriftelijk examen, dat eventueel buiten de examenperiode kan worden ingepland; hiervoor kan u intekenen bij de maandmomenten aangeboden door de docent.

Toelichting bij herkansen

De evaluatie van presentatie en paper/werkstuk wordt overgedragen naar de tweede examenkans. Wie bij de eerste examenkans geen paper/werkstuk indiende, krijgt een nieuwe kans om die conform de afspraken gecommuniceerd via Toledo in te dienen.

Inhoud

In de colleges worden de studenten vertrouwd gemaakt met de doctrine en de ontstaansgeschiedenis van de islam. De cursus geeft bij het begin informatie over de pre-islamitische samenleving en het ontstaan van de islam, leven en betekenis van Mohammed voor de islamitische doctrine. Vervolgens wordt de Koran besproken als de belangrijkste bron van islamitische spiritualiteit, het recht en de theologie. Er wordt ingegaan op de traditie (“hadith”) als tweede belangrijkste bron van de islam. Daarnaast worden ook de drie andere bronnen van islamitische autoriteit besproken (consensus, analogie en idjtihad). Achtereenvolgens worden daarna de verschillende geloofsgroepen in de islam besproken en de betekenis van het islamitisch recht, de theologie en het soefisme. Er wordt ook aandacht gegeven aan islam en gender en de verhouding tussen islam en politiek. 

Studiemateriaal

William E. Shepard, Introducing Islam (second edition). Boca Raton: Routledge, an imprint of Taylor and Francis, 2014