Inhoud

Het OPO betaat uit twee onderdelen. Het eerste onderdeel is het theoretische gedeelte. Daarin wordt eerst een overzicht gegeven van de wetenschappelijke theorieën en het empirisch onderzoek in verband met leiderschap en spiritualiteit. Vervolgens wordt een overzicht gegeven van leiderschapspiritualiteit in christelijke, niet-christelijke en niet-religieuze tradities. Tevens wordt de problematiek ook vertaald naar concrete professionele velden toe (bijvoorbeeld gezondheidszorg). Het tweede onderdeel bestaat uit oefeningen in meditatie en mindfulness, met inbegrip van exposure in een abdij.  

In het theoretische gedeelte:

(1) Een overzicht van en een kritiek gegeven op hedendaagse leiderschapstheorieën waarin spiritualiteit direct of indirect aan bod komt (theorieën in verband met charismatisch leiderschap, integriteit, authenticiteit enz...)

(2) Een overzicht van de empirische en theoretische studies met betrekking tot spiritualiteit en leiderschap (vertrekkend van de bevindingen van Mitroff en Denton)

(3) Basiskennis over een aantal christelijke, niet christelijke en niet gelovige vormen van spiritualiteit in verband met leiderschap

(4) Kennismaking met de wijze waarop spiritualiteit in een bepaald vakgebied of professionele groep functioneert (onder meer bij ingenieurs en in de gezondheidszorg)

In het praktische gedeelte worden oefeningen gegeven (onder meer van mindfullness) om de studenten vertrouwd te maken met methodes om hun professionele functioneren (in menselijk opzicht) te verbeteren.     

Studiemateriaal

De studenten ontvangen

(1) Via Toledo de powerpoint presentaties

(2) De teksten waarnaar tijdens de colleges gerefereerd wordt via Toledo

Toelichting werkvorm

Hoorcolleges met discussie + oefeningen

Toelichting

De evaluatie bestaat uit twee onderdelen: mondeling examen met schriftelijke voorbereiding bestaande uit twee vragen over de theoretische inhoud (kennis en inzicht) en een persoonlijke verwerkingsopdracht waarin men de ervaring met meditatie confronteert met de theorie (in de vorm van een paper).

De schriftelijke voorbereiding voorafgaand aan het mondeling examen dient enkel ter ondersteuning van de student.

Puntenverdeling:

• Mondeling examen met twee vragen: 12 punten (elk op 6) of 60%.
• Paper: 8 punten of 40%.

De eindbeoordeling op 20 is echter geen loutere optelling van elk deelpunt op de examenvragen en de paper, maar een weging van het geheel van het examen. Ook eventuele bijkomende vragen kunnen met andere woorden een invloed hebben op de weging van de eindbeoordeling. Zulke bijvragen worden door de docent gesteld omwille van twee redenen: enerzijds om verduidelijking bij een gegeven antwoord, en anderzijds om verder te peilen naar de diepgang van de verworven inzichten.
 

Evaluatiecriteria:

• feitenkennis/kennis van de geziene leerstof
• diepgang van de verworven inzichten
• vermogen om leerstof toe te passen op actuele situaties
• gevatheid of intelligentie van de presentatie van de antwoorden
• verbanden kunnen leggen met persoonlijke spirituele groei

Inhoud

De inhoud van de stage bestaat uit pastorale praktijkervaring (300 uur) en reflectie op deze praktijkervaring via leeractiviteiten (180 uur).

* Het ingroeien in de pastorale praktijkervaring (aantal uren studiebelasting is 300 uur of 10 studiepunten) verloopt in drie fasen:

(1) observatie en analyse, (2) mee uitvoeren of begeleiden, (3) zelfstandig uitvoeren of begeleiden.
Hierbij dienen de belangrijkste dimensies van het pastoraat aan bod te komen.

1) Individueel pastoraat
Diverse vormen van individueel contact, gesprek, begeleiding en gebedsmomenten, zoals kennismakingsgesprekken, gesprekken met individuen of paren als voorbereiding op sacramenten, hulpverlenende gesprekken, pastorale gesprekken, maar ook een langer lopende pastorale begeleiding. Hierbij wordt telkens aandacht besteed aan randkerkelijken, andersgelovigen,… De stagiair leert omgaan met de levens- en geloofservaringen, existentiële vragen en zinvragen van de pastoranten.

2) Gemeenschapspastoraat
Diverse vormen van groepsgesprekken en groepsbegeleiding. De stagiair doet ervaring op met:   

• Een vorm van groepswerk waarin een tevoren vastgestelde pastorale taak, leeropdracht of doelstelling voorop staat: bijvoorbeeld catechetische groepen, of werkgroepen.   
• Een vorm van groepswerk waarin de levens- en geloofservaringen van de deelnemers centraal staan zoals geloofsgesprekken, zingevingsgroepen, pastoraat en evangelisatie met gebruikmaking van sport, spel of kunst, bezinningsbijeenkomsten, rouwbegeleiding, begeleiding van zelfhulpgroepen (echtgescheidenen, weduwen en weduwnaars, …), groeigroepen vergeving…

3) Liturgie
Diverse vormen van vieringen, rituelen en zegeningen (individueel of in gemeenschap), homilie of getuigenis, participatie aan liturgische werkgroepen. De stagiair neemt deel aan de voorbereiding en gaat mee voor in eucharistievieringen of woord- en communiediensten, vieringen in liturgisch sterke tijden, houdt de homilie of brengt een geloofsgetuigenis, neemt deel aan of gaat voor bij de zalving en zegening van zieken en stervenden, bij afscheidsrituelen, bij andere gebedsdiensten of bezinningen, bij bedevaarten.

4) Organisatie
Diverse vormen van communicatie met teamleden, ander personeel, vrijwilligers, pastores, zoals deelname aan vergaderingen van het pastorale team of ruimere pastorale overleg- en samenwerkingsverbanden, overlegmomenten met personeel. Diverse vormen van animatie en vorming van personeel en vrijwilligers ter professionalisering, ondersteuning en motivering. Bepleiten en organiseren van structuren en activiteiten, verrichten van administratie en bureelwerk. Inzicht verwerven in de structuur van de pastorale dienst en de plaats in de ruimere organisatie, onder meer door één of meerdere interviews met een pastor, vrijwilliger en personeel.

* De reflectie op de pastorale praktijkervaring gebeurt via gerichte leeractiviteiten (aantal uren studiebelasting is 180 uur of 6 studiepunten). Deze activiteiten maken eveneens deel uit van de stage. De leeractiviteiten zijn:

1) De module kennismaking met pastorale supervisie
2) Inhoudelijke stage-afspraken
3) Het stageboek 
4) De begeleidingsgesprekken met werkbegeleiding en supervisor
5) De evaluatiegesprekken met een tussentijdse en eindevaluatie
6) Lectuur en vorming
7) Theologische integratie-oefening (mindmap)

Studiemateriaal

Ervaringen op de stageplaats (niet zelf te regelen, te bespreken met stagecoördinator en/of verantwoordelijke docent)

Literatuur

Reflectieverslagen

Supervisie en supervisieverslagen

Toelichting werkvorm

Leeractiviteiten van studenten:

1. stage lopen (via 3 fasen (1) observatie en analyse, (2) mee uitvoeren of begeleiden, (3) zelfstandig uitvoeren of begeleiden)

2. deelnemen aan de module "kennismaken met pastorale supervisie"

3. noteren van inhoudelijke stage-afspraken

4. bijhouden van stageboek

5. Voorbereiding en deelname aan begeleidingsgesprekken met werkbegeleiding en supervisor

6. Voorbereiding en deelname aan eindevaluatiegesprek, lectuur en deelname aan vorming.

7. Lectuur en vorming

8. Theologische integratie-oefening (mindmap)

Verloop van proces theologische integratie-oefening

Alle studenten die de lange stage lopen (namen op te vragen bij de docent), komen minstens twee keer samen rond het opstellen van een mindmap, en een derde keer onder begeleiding van een docent/assistent. We streven hierbij groepjes van drie of vier personen na.
Deze momenten worden door de studenten in onderling overleg bepaald. De derde keer wordt vastgelegd in de periode vlak voor de paasvakantie. Bedoeling is dat studenten individueel en in onderling overleg komen tot een (individuele) theologische visie, waarbij inzichten uit de opleiding en de stage geïntegreerd worden en waarbij ze door elkaar vragen te stellen en de visie aan elkaar te presenteren, tot meer inzicht en integratie van het geleerde komen. 

Verloop evaluatiemoment theologische integratie-oefening

Aan het einde van de opleiding is er een moment voorzien waarbij drie docenten de voorstelling van aspecten van de mindmap bijwonen en vragen kunnen stellen. De studenten van het groepje waarmee deze oefening werd voorbereid doorheen het jaar, zijn hierbij eveneens aanwezig en stellen op hetzelfde moment (drie of vier studenten na elkaar) hun mindmap voor.
Daarbij kiest de student twee elementen uit de mindmap uit die hij of zij toelicht in maximum 10 minuten. De docenten krijgen vervolgens 10 minuten om vragen te stellen. Daarna is er nog 10 minuten voorzien voor een verdere bespreking door de docenten en een feedback naar de student toe. Dit moment en deze oefening vormt een essentieel onderdeel van de stage en is mede van invloed voor het gezamenlijke punt dat door de stuurgroep wordt gegeven (20 procent van het eindpunt op de stage).

Concrete beschrijving van de opdracht

Reflecteer over (minstens) vier (theologische) thema’s, waarvan minstens twee thema’s uit onderstaande lijst, en twee die je vrij kiest (mogelijk uit de lijst, of nog andere). Integreer daarbij inzichten uit de stage en uit je hele theologische opleiding (en eventueel ook ervaringen daarbuiten). Lees hiervoor je hele stageboek opnieuw. Probeer samenhang of verschil/evolutie te detecteren tussen concepten onderling, en/of tussen verschillende interpretaties van bepaalde concepten.
 

Mogelijke thema’s zijn: integratie/vrijplaats, hermeneutiek, bijbel, belofte, zegen, onvolkomenheid, contingentie, genade, ambtelijke binding, beperking, lijden, dankbaarheid, gender, zonde, vergeving, spiritualiteit, God, Jezus, Geest, kerk, lichamelijkheid, christendom, Christus, islam, interreligieuze dialoog, vertrouwen, hoop, bevrijding, verlossing, hemel, vriendschap, macht, levensbeschouwing, religie, godsdienst, zingeving, zin, betekenis, liturgie, eucharistie, sacrament, ziekenzalving, biecht, doop, vormsel, priester, leek, ambt, dienst, dienstbaarheid, diaconie, caritas, opoffering, offer, gave, geven, ontvangen, voelen, hoofd, hart, handen, ethiek, geweten, moraliteit, onmacht, zindeficiëntie, beroepsgeheim, godsbeelden, professionaliteit, identiteit, boete, schuld, schuldgevoelens, ongeloof, ziekenzegen, stervenszegen, waken, apathie, non verbale communicatie, open vragen, kwetsbaarheid, inspiratie, veerkracht, liefde, parochie, gemeenschap, verbondenheid, natuur, symbool, deontologie, jodendom, boeddhisme, hindoeïsme, humanisme, geestelijke verzorging, Aha-erlebnis, aanraking, helen, heling, empathie, trouw, verzoenen, bijstaan, empowerment, begeleiden, voeden, ondersteunen, verwondering, afhankelijkheid, zorg, betrokkenheid, aandacht, presentie, gids, helper, verkondiging, koinonia, kerugma, charisma, leiderschap, Altaar, Oude Testament, Nieuwe Testament, verbond, verheerlijking, praesentia realis, gebed, Onze Vader, Weesgegroet, doxologie, dogmatiek, pneumatologie, getijdengebed, christologie, paasmysterie, integratie, samenwerking, correlatie (monocorrelatie, multicorrelatie), onderbreking, getuigenis, evangelisatie, missie, professionele identiteit, spirituele identiteit, institutionele identiteit, theoloog zijn, interreligieus, interlevensbeschouwelijk, vieren, pluralisme, inclusivisme, tolerantie, vrede, vorming, authenticiteit, autonomie, emotie, bedevaart, bewustzijn, bijnadoodervaring, coaching, comfortzone, communicatie, contemplatie, counseling, dromen, engelen, extravert, feedback, filosofie, focussen, gedachten, gedrag, geluk, gevoelens, geweldloos communiceren, horen, voelen, holisme, horoscoop, introvert, intuïtie, kosmos, lot, magie, meditatie, mind-body, mindfullness, mystiek, new age, ontspanningsoefeningen, pelgrimage, psychiatrie, psychoanalyse, psychologie, relatietherapie, reflecteren, retraite, reïncarnatie, sereen, stress, work-life-balance, telepathie, therapie, toeval, transcendent, immanent, transformatie, energie, zelfverwezenlijking, zen, zintuigen, utopie, universum, verstillen, yoga, vitaliteit, trance, verlichting, gedrag,  …

Bedoeling is dat je laat zien hoe je verbanden (en verschillen) ziet tussen bepaalde theologische concepten, door een mindmap samen te stellen en die vervolgens mondeling toe te lichten (tijdens een formeel moment in juni of september). Persoonlijke inzichten/belevingen kunnen daarbij aan bod komen in dialoog met elementen uit traditie/praktijk.

Evaluatiecriteria

Belangrijk is de mate van metareflectie, synthetisch vermogen en onderbouwing van de visies/samenhang. Studenten kunnen orthodoxe visies presenteren, of eerder liberaal-theologische beschouwingen bieden. Bedoeling is dat door deze samenhangende theologische visie te presenteren, studenten tegelijk aantonen hoe theologie en pastoraat met elkaar verweven zijn en hoe pastoraat leidt tot theologische reflectie en theologische reflectie ook in het pastorale handelen zelf een rol speelt.

Toelichting

Halverwege de stage wordt een tussentijdse evaluatie gehouden met de stagiair, de werkbegeleid(st)er en de stagecoördinator. De stagiair maakt aan de hand van een vragenlijst een schriftelijk verslag. Dit verslag wordt voor de tussentijdse evaluatie bezorgd aan de werkbegeleiding en aan de stagecoördinator. De werkbegeleiding geeft een mondelinge inschatting over de voortgang van de stage en het leerproces. De stagecoördinator brengt verslag uit aan de stuurgroep praktische theologie. Indien nodig kan op basis van deze evaluatie en na goedkeuring van de stuurgroep praktische theologie de stage bijgestuurd worden. Wanneer ernstige knelpunten opduiken, wordt een tweede tussentijdse evaluatie gehouden.
 

De eindevaluatie wordt gehouden met de stagiair, de werkbegeleid(st)er, de stagecoördinator en een lid van de stuurgroep praktische theologie. De eindevaluatie richt zich op de uiteindelijke beoordeling van het leerproces van de stagiair. Er wordt gekeken naar de groei in houding, inzichten en vaardigheden en het mogelijke potentieel van de stagiair als pastor. De stagiair maakt met behulp van een vragenlijst een schriftelijk verslag, dat hij of zij voor de eindevaluatie bezorgt aan de werkbegeleiding, de stagecoördinator en het lid van de stuurgroep praktische theologie dat de eindevaluatie bijwoont. De werkbegeleid(st)er maakt met behulp van een vragenlijst een schriftelijke eindbeoordeling. De stagecoördinator maakt een eindrapport op voor de stuurgroep praktische theologie.
De punten die aan de stage worden toegekend, zijn het resultaat van de punten gegeven door de werkbegeleiding, de stagecoördinator, het lid van de stuurgroep dat de eindevaluatie bijwoont en de stuurgroep praktische theologie.
De eindverantwoordelijkheid voor de beoordeling van de stage ligt bij de stuurgroep praktische theologie.

Voor de theologische integratie/mindmap wordt er gewerkt met een pass/fail systeem.
Het maken van de mindmap, deelname aan de groepssessies, en het presenteren van de mindmap aan het einde van het academiejaar is noodzakelijk om ‘pass’ te behalen. Dit vormt een essentieel onderdeel van de stage.

Presentatie mindmap:
Dag van de thesisverdediging, 17 uur – 30 minuten per student (10 minuten presentatie, 10 minuten voor gesprek, 10 minuten voor overleg docenten en feedback aan student).
Telkens drie docenten van de stuurgroep praktische theologie.

Toelichting bij herkansen

Er wordt gezocht naar een andere stageplek, of naar een andere aanpak op dezelfde stageplek, in overleg met betrokken stagebegeleiders en student. Er zal steeds moeten worden gekeken naar wat haalbaar is qua timing (soms zal een volledige tweede examenkans tijdens het zelfde academiejaar misschien niet mogelijk zijn - nl wanneer de eerste eindevaluatie zeer laat in het academiejaar valt).

Content

The course will focus on key concepts of Orthodox theology and liturgy: The notion of Tradition, Eucharistic Ecclesiology, Sanctification of Time and Life, Eschatology through the study of the works of major Orthodox theologicans such as G. Florovsky, N. Afanassieff, V. Lossky, A. Schmemann and J. Zizioulas.

Course material

John Meyendorff, Byzantine Theology. Historical Trends and Doctrinal Themes. New York: Fordham University Press, 1979.

Job Getcha, The Typikon Decoded: An Explanation of Byzantine Liturgical Practice, trad. Paul Meyendorff, Crestwood, NY: SVS Press, 2012.

Job Getcha, The Euchologion Unveiled. An Explanation of Byzantine Liturgical Practice, vol. II, Crestwood, NY: SVS Press, 2021.

Inhoud

Het vak grenservaringen en spirituele zorg hanteert een interdisciplinaire benadering. De lessen worden gegeven vanuit een pastoraal, pastoraaltheologisch, ethisch, comparatief en religiewetenschappelijk perspectief. De eerste twee lessen geven in een inleiding in spirituele zorg. Door middel van casussen (videoclips) wordt de spirituele dimensie en spirituele zorg verkend. Thema’s zoals machtsmisbruik, omgaan met gebrokenheid, hoop/wanhoop, chronisch ziek zijn worden aangeraakt vanuit het perspectief van spirituele zorg in een viertal lessen. Twee lessen besteden aandacht aan actuele ontwikkelingen in het professionele en spirituele aspect van spirituele zorg. Het thema levenseinde behandelt in 4 lessen enerzijds ethische vragen bij palliatieve zorg en euthanasie en anderzijds het omgaan van verschillende tradities met sterven en dood en met een aantal ethische vragen aan het levenseinde.

Studiemateriaal

Studiekost: 1-10 euro (De informatie over studiekosten zoals hier opgenomen is indicatief en geeft enkel de prijs weer bij aankoop van nieuw materiaal. Er zijn mogelijk ook e- en tweedehandskopijen beschikbaar. Op LIMO kan je nagaan of het handboek beschikbaar is in de bibliotheek. Eventuele printkosten en optioneel studiemateriaal zijn niet in deze prijs vervat.)

De ppt, cursustekst en bijhorende, niet zelden Engelstalige artikels worden op Toledo gepost. Alles wat op Toledo gepost wordt, behoort tot de leerstof tenzij het uitdrukkelijk anders vermeld wordt. 

Toelichting onderwijstaal

Gastcollege in het Engels is mogelijk; teksen in Nederlands en Engels.

Toelichting werkvorm

Casusgebaseerd college

Alle lessen worden interactief gegeven. Wie niet aanwezig kan zijn kan beroep doen op een zelfstudiepakket. Ook studenten met een zelfstudiepakket worden aangemoedigd, telkens wanneer ze kunnen, colleges bij te wonen. Voor de colleges van Prof. Broeckaert geldt bovendien dat, precies om de aanwezigheid en interactie te bevorderen, er geen lesopnames worden gemaakt en de lessen niet worden gestreamed. 

Toelichting

De evaluatie van het vak gebeurt door een schriftelijk examen. Dit examen bestaat uit: 1) kennisvragen waarbij studenten vragen krijgen over begrippen en/of theorieën uit de cursus 2) integratievragen waarbij studenten hun inzicht in de cursusstof tonen en/of toepassen in een nieuwe casus.

Beide docenten leveren examenvragen aan over het door hen gedoceerde gedeelte.

Daarnaast wordt aan de studenten een casus voorgelegd waar vragen over aspecten uit de ganse cursus aan bod komen. De casus moet niet ‘opgelost’ worden, maar de toepassing van de theorie moet erin herkend worden. Studenten moeten bijvoorbeeld twee linken met de theorie uit de casus halen.

Voor het examengedeelte van Prof. Broeckaert gelden bovendien de volgende afspraken:

1.  Examenstof is in de eerste plaats wat tijdens de les is gedoceerd, inclusief excursussen en uitweidingen (notities nemen is dus noodzakelijk). In de tweede plaats de teksten die beschikbaar zijn op Toleldo (tenzij teksten op Toledo die uitdrukkelijk als achtergrondmateriaal zijn aangegeven). Op het examen wordt u geacht een helder, intelligent, goed gestructureerd (!), evenwichtig, coherent en to the point (!) antwoord te formuleren in een correct academisch Nederlands op max. 1 bladzijde (per vraag). Het is steeds belangrijk de examenvragen goed te lezen. Wordt een vergelijking gevraagd dan wordt ook en uitsluitend een echte vergelijking verwacht (gelijkenissen/verschillen) en geen simpele opsomming, naast of achter elkaar, van wat u allemaal weet over de auteurs of tradities in kwestie. Belangrijk is ook steeds dat u er in slaagt de rode lijn in uw antwoord duidelijk aan te geven en u zich niet verliest in een chaotische aaneenschakeling van details. 
2. U krijgt twee brede examenvragen die elk peilen naar kennis én inzicht en betrekking hebben op twee verschillende delen van de colleges. Elk van de twee vragen staat op een zelfde aantal punten.
3. Voor de studenten met een zelfstudiepakket geldt als examenstof wat in het zelfstudiepakket is vastgelegd.
4. Het schriftelijk examen wordt, zowel voor de reguliere studenten als de zelfstudiestudenten, ingericht op een avond tijdens de zittijd van januari en september. Er zijn, in februari en maart, twee bijkomende maandmomenten voorzien voor dit vak.

. 

Inhoud

Dit OPO bestaat uit de volgende onderdelen:
I. Basishouding in de psychologische gespreksvoering
II. Basisvaardigheden in de psychologische gespreksvoering

III. Verdieping in specifieke methoden, gesprekssituaties en de rol van de persoon van de luisteraar

Studiemateriaal

Slides van colleges + eventuele teksten

Toelichting werkvorm

College waar gebruik gemaakt wordt van videomateriaal en/of interactieve opdrachten.
Geen zelfstudietraject mogelijk (examencontracten zijn niet mogelijk in dit OPO)

Toelichting

Het examen bestaat uit open vragen (bijvoorbeeld aan de hand van een casus) met eventueel multiple choice (zonder giscorrectie) en/of gesloten vragen.